De Amerikaanse relatiepsycholoog Dr. John Gottman herkende vier omgangs- en communicatievormen die bijzonder destructief zijn voor een relatie:

• Verwijtende kritiek:
  ‘Moet dat nu weer, dat doe je met opzet, niet?’
  ’Ik heb het nu al vijf keer moeten zeggen. Altijd hetzelfde met jou!’
  Eigenlijk heeft de partner een onderliggende wens. Er wordt echter al zó lang geen gehoor aan gegeven, dat het verzoek niet meer 'gewoon' geformuleerd kan worden. De partner lost in elke kritische opmerking een beetje van de opgebouwde boosheid, en de ander krijgt steeds weer het minderwaardige gevoel van niet te voldoen.
  Een manier om dit destructieve patroon bij jezelf te doorbreken, is om duidelijk je gevoel te formuleren (boos, bezorgd, verdrietig...) en een wens uit te drukken: ‘Ik vind dit belangrijk, kan je hier voortaan rekening mee houden? Kan je dit voortaan niet meer doen? Het betekent veel voor mij.’
  
  
• Defensief gedrag:
  ’Jij vergeet ook wel eens iets!’
  'Dat is niet waar!'
  ’Ik heb vandaag al zoveel gedaan, ik kan niet alles doen!’
  Hierbij gaat de partner steeds in de verdediging met argumenten die weerleggen wat de ander zegt, in plaats van de fout toe te geven. Dat lijkt een soort koppigheid of ego, maar de oorzaak ligt dieper: het kan erg moeilijk zijn om kritisch naar jezelf te kijken en kleine of grote momenten van 'falen' te onderkennen. Het kan ook weerstand oproepen om je te moeten aanpassen aan de ander, en emotionele verantwoordelijkheid te dragen binnen een relatie. De partner die de ander tot de orde roept voelt zich door zulks defensiegedrag niet gehoord en onbegrepen, en kan dan een luisterend oor gaan zoeken bij een derde buiten de relatie.
  Het kan al heel wat helpen om je eigen verantwoordelijkheid in het probleem te erkennen: ‘Ja dat klopt. Ik ben weer vergeten om de afwas te doen.’
  
  
• Stonewalling:
  Er is geen communicatie meer. Éen van de partners klapt volledig dicht en gaat voor de ‘stilte behandeling’. Het probleem in de relatie wordt volledig genegeerd, en het is een manier om te vermijden om naar zichzelf te moeten kijken. De andere partner wordt genegeerd, niet gezien en blijft alleen achter met zijn of haar emoties. Steun, een luisterend oor en bevestigende woorden van een derde zijn dan vaak een welkome toevlucht.
  Heb je wat ademruimte nodig in de discussie? Vraag erom bij je partner, en spreek met elkaar af dat je de draad terug oppikt wanneer de gemoederen zijn bedaard. Dat is een veel constructievere manier dan de stilte behandeling.
  
  
• Minachting:
  Dit is zo mogelijk de ergste vorm van foute omgang en communicatie. De ene partner wordt zodanig ontmenselijkt, dat er een gevoel van minderwaardigheid intreedt. Beetje bij de beetje worden de grenzen snel verlegd tot de behoeften en zelfwaardering van de partner een nulpunt bereiken. Geen wonder dat er aandacht  is voor een derde die je terug bestaansrecht geeft door je als 'echt waardevol' te zien.
  Vermijd absoluut om je partner te beledigen of kleineren, zelfs wanneer de gemoederen hoog oplopen. Probeer steeds je eigen gevoelens en behoeften uit te drukken, en blijf ook voor ogen houden wat je in je partner wel waardeert.
  

Deze blogpost werd geïnspireerd door dit artikel van de Amerikaans-Nederlandse relatietherapeut Julie Sharon-Wagschal.